‘Maatwerk bij de Dokter’ is een project om patiënten te helpen beter voor zichzelf op te komen, maar ook om zorgverleners bewuster te maken over het stigma dat dikke mensen ervaren. Het biedt een breder perspectief omtrent gezondheid en de reguliere aanbevelingen rondom ‘obesitas’ zodat diagnose en behandeling beter afgestemd kunnen worden.
“U zult het niet leuk vinden om te horen, maar u moet toch echt wat afvallen!”
Dat advies horen dikke mensen vaak in een zorgsetting. Echter hebben de meesten van ons al verschillende pogingen gedaan om af te vallen door middel van diëten en bewegen, maar tevergeefs…
Waarschijnlijk heb je als zorgverlener ook gemerkt dat dikke mensen vaak gemotiveerd aan een afvalpoging beginnen en blij zijn met de resultaten in de eerste weken maar op lange termijn niet ‘op gewicht’ kunnen blijven. Doen deze dikke mensen misschien iets verkeerd of pakken ze het niet goed aan? Hebben ze meer motivatie of doorzettingsvermogen nodig? Is er misschien een meer integrale of holistische aanpak nodig? Zouden ze niet helemaal eerlijk zijn over wat ze eten en bewegen? Of is de realiteit complexer dan ‘elk pondje gaat door het mondje’?
5% tot 10% afvallen
Dat dikke mensen niet langdurig kunnen afvallen is eigenlijk geen uitzondering maar een veel voorkomend wetenschappelijk onderbouwd gegeven. Zelfs een klein beetje afvallen (5% tot 10% wordt meestal voorgesteld) heeft precies het tegenovergestelde resultaat op de lange termijn.
95% van de dikke mensen die afvallen komt binnen enkele jaren weer terug op het oude gewicht. Twee derde van deze groep weegt na de poging om gewicht te verliezen méér dan toen ze ermee begonnen. Dat komt omdat de stofwisseling en het set point zich na elke afvalpoging aanpassen – dat is geen ‘foutje’ van het lichaam, maar een uiterst ingenieuze feature die mensen al duizenden jaren beschermt tegen uithongering.
Slechts 1 op de 124 vrouwen die gelabeld zijn met ‘obesitas’ kunnen daadwerkelijk afvallen en slank blijven. Het overgrote deel gaat jojoën waarvan bewezen is dat dit sowieso schadelijk is voor de gezondheid.
Blijf maar gewoon dik?
We horen specialisten vaak uitleggen dat er geen oplossing is voor ‘obesitas’. De medische wereld weet nog niet alles over de oorzaken en de gevolgen, maar wél dat het grotendeels genetisch is. Helaas kennen we geen veilige methode die mensen werkelijk langdurig kan laten afvallen. Dus wat moet je als professional aan je patiënten of cliënten adviseren? “Blijf maar gewoon dik” kan tegenstrijdig en onverantwoord voelen, want dik zijn is toch niet gezond?
Wellicht ben je als zorgverlener gewend om de BMI van een cliënt te berekenen. Op basis van die berekening wordt het gewichtslabel ‘overgewicht’ of ‘(morbide) obesitas’ toegekend. Daardoor voelt het voor een professional ook als een plicht om dikke mensen te waarschuwen voor de verhoogde gezondheidsrisico’s. Toch heeft een hoge BMI zowel positieve als negatieve gevolgen voor de gezondheid.
Obesitasparadox
Studies hebben een lager sterftecijfer aangetoond voor mensen in de BMI-categorie ‘overgewicht’ (25-29), en geen verhoogd risico op mortaliteit in de BMI-categorie ‘obesitas’ (30-34). Je zou dus kunnen stellen dat wat we als ‘gezond gewicht’ zien, niet in lijn is met de cijfers.
De adviescommissie van de American Medical Association (AMA) heeft ruim een jaar onderzoek gedaan naar ‘obesitas’ en kwam tot de conclusie dat het zowel voordelen als gevaren kent waardoor het niet als ziekte uitgeroepen zou moeten worden. De reden waarom het advies van de Public Health and Science Committee in de wind is geslagen, heeft meer te maken met politieke belangen dan met wetenschap.
“Without a single, clear, authoritative, and widely accepted definition of disease, it is difficult to determine conclusively whether or not obesity is a medical disease state,” the council told the AMA’s policy-making House of Delegates.
– Obesity is not a disease, AMA Council Says, MedPage Today, 6/17/13
Nuttige resources
Dikke mensen worden dus mogelijk dikker van diëten en de gezondheidsrisico’s van ‘overgewicht’ en ‘obesitas’ zijn niet zo groot als dikwijls gezegd wordt. Daardoor lijkt het alsof je als professional met lege handen staat en dat kan frustrerend zijn. Toch kan je je patiënten en cliënten nog altijd de juiste zorg geven waar ze recht op hebben. Hieronder vind je een aantal bronnen die je daarbij kunnen helpen:
⇒ Leesvoer: HAES en Body Respect
In de boeken Health At Every Size The Surprising Truth About Your Weight en Body Respect What Conventional Health Books Get Wrong, Leave Out, and Just Plain Fail to Understand About Weight van Linda Bacon en Lucy Aphramor vind je een ton aan wetenschappelijke informatie.
In deze boeken worden de gangbare mythes rondom het gewicht ontkracht en kritisch gekeken naar de miljoenenindustrie (dieet, sport en pharma) eromheen die de ‘War On Obesity’ blijven voeren. Het biedt daarnaast een alternatieve stigmavrije benadering omtrent de gezondheid van dikke mensen.
⇒ Hoe zorg je voor een goede diagnose bij dikke patiënten?
Hieronder vind je diverse brochures van de National Association to Advance Fat Acceptance NAAFA voor zorgverleners, diëtisten en therapeuten. De brochures bevatten richtlijnen om een gezonde relatie op te bouwen met dikke patiënten of cliënten.
- Hoe kijk je voorbij het gewicht van je patiënt?
- Hoe maak je de wachtkamer en praktijk toegankelijk?
- Welke handelingen kun je beter vermijden tijdens het consult?
- Hoe zorg je dat dikke mensen zich veilig voelen tijdens het consult?
- Welk taalgebruik kun je beter vermijden? Wat werkt wel, wat werkt niet?
⇒ Hoe voorkom je stigmatisering tijdens het consult?
De medische gemeenschap is ondanks alle goede intenties een primaire bron van stigmatisering. Studies hebben aangetoond dat de marginalisatie van dikke mensen leidt tot slechte gezondheidsresultaten en patiënten minder geneigd maakt om de benodigde medische zorg te zoeken. Hieronder vind je een presentatie van de Association for Size Diversity and Health ASDAH waar medische hulpverleners voorgelicht worden over hoe je dikke patiënten het beste kan benaderen.
⇒ Everything You Know About Obesity Is Wrong
Huffington Post | Artikel: Michael Hobbes | Foto: Finlay MacKay
In dit artikel worden wetenschap en hardnekkige mythes samengeweven om de gangbare opvattingen over ‘obesitas’ eens flink uit te dagen. Dik zijn is niet noodzakelijkerwijs gekoppeld aan een slechte gezondheid, en dikke mensen hoeven statistisch gezien niet te verwachten dat ze gewicht verliezen door middel van goede voeding en lichaamsbeweging. De auteur moedigt zorgverleners aan om hun focus te verplaatsen van gewicht naar gezondheid en van schaamte naar ondersteuning. Lees hier het artikel
⇒ Unpacking Weight Science Podcast
De Unpacking Weight Science Podcast publiceert (om de twee weken) segmenten van 20 minuten die je helpen inzicht te krijgen in gewichtsneutrale perspectieven. Onderzoeken worden besproken om je te leren hoe je de wetenschap rondom lichaamsgewicht voor jezelf en anderen kunt analyseren. Inclusief notities, hulpmiddelen en zelftest quizzen. Luister hier naar de Podcast
⇒ Geen gewichtsverlies nodig voor betere resultaten na chirurgie
Talloze onderzoeken tonen aan dat dikke mensen het goed doen na operaties waar gewrichten worden vervangen. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat mensen met een hoog gewicht eerst bariatrische chirurgie moeten ondergaan of gewicht moeten verliezen. Hier een paar onderzoeken:
- Dit is een studie van Kaiser Members die slechtere resultaten laat zien wanneer intentioneel gewichtsverlies heeft plaatsgevonden vóór de operatie: The risk of surgical site infection and re-admission in obese patients undergoing total joint replacement who lose weight before surgery and keep it off post-operatively
- Deze review toont aan dat bariatrische chirurgie de chirurgische complicaties niet verbetert: Does bariatric surgery prior to total hip or knee replacement reduce post-operative complications and improve clinical outcomes for obese patients? Systematic review and metaanalysis.
- Deze review laat zien dat resultaten op langere termijn net zo goed zijn voor mensen met een hoog gewicht: Obese patients don’t need to lose weight before total joint replacement, study finds.
- Dit is een tweedelig artikel met relevant onderzoek over ‘obesity & joint replacement’
⇒ Welk beeldmateriaal kun je beter niet gebruiken?
Dikke mensen zijn lui, vies, lelijk en vraatzuchtig. Ze hebben een schrijnend gebrek aan wilskracht en totaal geen benul wat gezonde voeding is. Anders zouden ze toch niet dik zijn?
Deze vooroordelen over dikke mensen worden klakkeloos aangenomen in onze maatschappij. De beelden die in de media verschijnen hebben daarom een enorme impact op de manier waarop dikke mensen in onze maatschappij bekeken en behandeld worden. Zelf gebruik je wellicht ook foto’s op je website, in flyers of op sociale media.
Je speelt als zorgverlener een belangrijke rol in het tegengaan van discriminatie en intolerantie van dikke mensen. Via deze handige checklist met voorbeelden, en een lijst met (gratis) beeldbanken, kun je met gemak meer respectvolle afbeeldingen vinden van dikke mensen. Bekijk de checklist
Betere zorg voor dikke patiënten
Dikke mensen hebben recht op adequate zorg, zonder stigmatisering over hun gewicht. Ik wil je bedanken dat je de moeite hebt genomen om naar deze informatie te kijken en meehelpt aan veilige zorgomgeving voor dikke mensen.