stigma en media

Een pleidooi voor meer respectvolle afbeeldingen van dikke mensen

Schrijf je een artikel of maak je een item over het thema ‘overgewicht’ of fat shaming? Gebruik dan deze handige checklist met voorbeelden en de gratis foto’s en video’s die dikke mensen op een respectvolle manier weergeven.

Slordige, luie dikkerds

‘Dikke mensen zijn lui, onaantrekkelijk en eten te veel. Ze sporten te weinig, hebben geen wilskracht en weten niet wat gezonde voeding is. Anders zouden ze toch niet dik zijn?’

Dikke mensen worden elke dag bewust of onbewust geconfronteerd met deze vooroordelen. Ze zijn zo wijdverspreid en ‘normaal’ geworden dat het bijna niet meer opvalt wanneer ze gebruikt worden. Stigmatiserende foto’s dragen bij aan dit vertekende beeld van dikke mensen waardoor zij gediscrimineerd worden o.a. op het werk, in het onderwijs en in de gezondheidszorg.

Geen integere voorbeelden

Jammer genoeg worden negatieve vooroordelen dikwijls bevestigd door de eenzijdige manier waarop dikke mensen afgebeeld worden. Uit een analyse van het RUDD Center* blijkt dat meer dan 65% van de online nieuwsberichten over dikke mensen stigmatiserend is.

Dat betekent dat de gebruikte video’s en foto’s verkeerde aannames verspreiden over het karakter, de intelligentie en de vaardigheden van dikke mensen, waardoor zij als minderwaardig worden gezien. Of anders gezegd: dikke mensen worden bijna nooit op een integere, positieve manier afgebeeld. En dat heeft een negatieve invloed op hun fysieke en emotionele welzijn.

Samen naar een oplossing

We snappen dat deze taak niet altijd gemakkelijk is voor redacties. Met minder budget, minder medewerkers en veel tijdsdruk is het niet altijd mogelijk om uitgebreid te zoeken naar passend beeldmateriaal. Toch vinden wij het belangrijk dat er meer aandacht komt voor de manier waarop dikke mensen – inclusief kinderen en tieners – over het algemeen in beeld gebracht worden.

Handige checklist

Daarom hebben we deze checklist opgesteld waarmee je snel kan controleren of een gekozen beeld stigmatiserend of stereotyperend is.

1 – Staan de personen met hun volledige lichaam (inclusief gezicht) in beeld?

Dikke mensen worden te vaak als geïsoleerde lichaamsdelen afgebeeld waarbij net datgene ontbreekt waardoor mensen empathie voelen voor elkaar: het gezicht. Door dat niet te tonen, blijft het idee (onbewust) bestaan dat dikke mensen geen volwaardige personen zijn met waardevolle levens.

2 – Worden de personen niet afgebeeld als lui, inactief, etc.?

In de media zien we dikke mensen meestal lui op de bank liggen of volledig uitgeput nadat ze een fysieke inspanning geleverd hebben. Het is beter om afbeeldingen te kiezen waarop de inactieve vrijetijdsbesteding niet bijdraagt aan de stereotypen die heersen over dikke mensen, of om dikke mensen – en kinderen – te tonen die in beweging zijn.

3 – Dragen de personen goed zittende kleding?

Wat je vaak ziet, zijn dikke mensen die afgebeeld worden in kleding die veel te klein is waarbij er extreme spanning staat op de knopen. Dikke mensen kunnen niet in alle winkels terecht voor kleding en deze eenzijdige weergave bevestigt het idee dat ze buiten de norm vallen en daardoor ‘minder’ zijn. Kies daarom voor afbeeldingen van mensen die goed zittende kleding dragen en er verzorgd uitzien.

4 – Zien we personen die gevarieerd en gezond eten?

De eenzijdige weergave van dikke mensen met taart, hamburgers of donuts in de hand en zonder hoofd of met een schuldige blik, draagt bij aan het stigma. Ook dikke mensen eten gevarieerd, net zoals slanke mensen ook hamburgers eten.

5 – Worden de personen in een zorgsituatie respectvol afgebeeld?

Dat betekent een afbeelding zonder weegschaal of centimeter rond de buik, maar een situatie waarbij de arts of verpleegkundige menselijk omgaat met de persoon in kwestie. Dikke mensen worden dikwijls gereduceerd tot een nummer op de weegschaal of de omvang van hun lichaam, wat er weer voor zorgt dat ze niet als persoon gezien worden.

6 – Hebben de personen toestemming gegeven om het beeld te gebruiken?

Het beeld van de winkelstraat waarop we dikke mensen van achteren zien, is ondertussen bijna standaard geworden. Dit is erg respectloos. Gebruik daarom geen afbeeldingen waarvan het onzeker is of de persoon in kwestie toestemming gegeven heeft om het materiaal te publiceren. Kies voor foto’s en videomateriaal van mensen die op de hoogte zijn van de opname.

Hoe de media kunnen helpen

Er zijn voldoende databanken waarin dit soort beeldmateriaal verkrijgbaar is, maar deze is de meest uitgebreide met gratis images en video’s: Media Gallery RUDD center

Met dit pleidooi willen we beeldredacteuren, hoofdredacteuren, art-directors, nieuwsmakers, mediakanalen, programmamakers, journalisten en andere personen die over beelden bij items nadenken en beslissen, bewust maken van de belangrijke rol die zij kunnen spelen in het tegengaan van discriminatie naar dikke mensen.

Doe je ook mee?

Kies je er ook voor om vanaf vandaag dikke mensen integer, menselijk en respectvol af te beelden? Als jouw redactie hier positief aan wil bijdragen, dan werken we daar graag aan mee.

Met vriendelijke groet,

Jenny Klijnsmit | jennyklijnsmit.nl
Veerle Metten | dikgelukkig.be | anti-dieet-blogger voor dikke vrouwen
Sarah Notenboom | sarahssweeties.nl | ondernemer in ondermode
Danielle Heemskerk | bodypositive.nl | expert lichaamsbeeld en eetbuien
Hermina de Vries | wondervol.nl | platform voor de wondervolle vrouw


Ben je geen redacteur, maar wil je wel onze actie ondersteunen?

Laat het de media weten wanneer je respectloze foto’s ziet van dikke mensen zonder hoofd. Spreek de redactie erop aan via sociale media of via een e-mail. In onze checklist vind je vele voorbeelden van hoe het beter kan. Je mag de begeleidende teksten en linkjes gebruiken (knip en plak) als je dit gemakkelijk vindt. Zo kunnen we de media helpen met het vinden van niet-stigmatiserende afbeeldingen.


Bronnen (weight stigma & discrimination resources)